یکی از مهم ترین غدد درون ریز بدن که بر روی ارگانهای اصلی مانند مغز، قلب و عروق، دستگاه گوارش و پوست و همچنین قدرت باروری اثر مستقیم می‌گذارد غده تیروئید است.
تغییر در ترشح هورمون تیروئید، عوارض جدی را برای افراد به همراه دارد و مشکلات متعددی را ایجاد میکند و از شایع ترین بیماریهای تیروئید، کم کاری و پرکاری تیروئید است که در زنان بیشتر از مردان مشاهده میشود.
اختلالات تیروئید از شایعترین بیماریهای غدد به ویژه در زنان است و این اختلال عموماً به دو شکل نهفته و بدون علامت که با انجام آزمایشات هورمونی قابل تشخیص است و در برخی موارد نیز به صورت آشکار و با علایم خاص خود ظاهر میشود.
سندرم پلی کیستیک تخمدان(PCOS)
توصیه به ارزیابی عملکرد تیروئید در بیماران مبتلا به سندرم پلی کیستیک تخمدان(PCOS ) سندرم پلی کیستیک تخمدان یک بیماری متابولیک است که با عدم تخمگ گذاری مزمن، هایپرآندروژنیسم و تخمدان پلـی کیستیک شناخته شده است. شیوع این بیماری در سنین باروری به طور شایع، 10-6 %می باشد و ممکـن اسـت بـا سـایر بیمارهای غدد درون ریز و متابولیک مرتبط باشد، به عنوان مثال این بیماری خطر ابتلا به سرطان آندومتر، اخـتلال تحمـل گلوکز، دیابت و بیماری های قلبی را افزایش می دهد. اخیراً بسیاری از مطالعات ارتبـاط بـین PCOS و بیمـار یهـای خـود ایمنی تیروئیدی (هاشیموتو) را نشان دادند. اگرچه رابطه علت و معلول، بـین PCOS و بیمـاری هـای تیروئیـدی ناشـناخته مانده است . نتایج یک متاآنالیز پیشنهاد کرد، PCOS ممکن است با انواع بیمارهای خود ایمنی ارتباط داشـته باشـد و احتمـالاً PCOS یک بیماری خود ایمنی می باشد که با بیماری خود ایمنی تیروئید نیز رابطه نزدیک دارد بنابراین توصـیه مـی شـود بیمـاران مبتلا به PCOS جهت ارزیابی عملکرد تیروئیدی و در صورت نیاز برای دریافت درمان های جایگزین به متخصیصن غدد و متابولیسم مراجعه نمایند.
پرمویی در خانم ها
هیرسوتیسم عبارت است از رشد موهای زائد با الگوی مردانه در صورت، سینه و پشت زنان. علت ایجاد آن میتواند افزایش هورمون مردانه آندروژن و یا ویژگیهای نژادی و خانوادگی باشد. علائم بالینی مهترین علائم بالینی هیرسوتیسم رشد موهای ضخیم و تیره در مناطقی از بدن که معمولا زنان در آن مناطق فاقد مو هستند. (بویژه صورت، سینه و پشت) است .زمانی که علت ایجاد هیرسوتیسم افزایش آندروژن باشد، در طول زمان علائم دیگری نیز بروز میکنند. پروسهای که اصطلاحا ویریلیزاسیون (Virilizasion (یا مردانه شدن نامیده میشود و علائم آن عبارت است از: کلفت شدن صدا ریزش مو، با الگوی مردانه آکنه کاهش بافت سینه افزایش بافت عضلانی زمان مراجعه به پزشک در صورتی که هریک از علائم زیرا مشاهده کردید حتما به پزشک خود مراجعه کنید.
1- رشد سریع موهای زائد در محلهایی مانند لب فوقانی، گونهها، چانه، گردن، وسط سینه، قسمت داخلی رانها و یا کمر
2-رشد سریع موهای زائد که همراه با اختلالات قاعدگی باشد .
3-بروز خصوصیت های مردانه مانند کلفت شدن صدا، ریزش موی مردانه، افزایش بافت عضلانی و یا کاهش بافت سینه ها.
برخی از خانمها زمانی که در آستانه یائسگی قرارمیگیرندو یا در سالهای اول یائسگی هستند ممکن است شاهد رشد موهای زائد در چانه و یا سایر مناطق بدن باشند که این حالت هیرسوتیسم در نظر گرفته نمیشود، پزشک شما میتواند برای تمایز این دو حالت به شما کمک کند. حدود نیمی از زنانی که هیرسوتیسم متوسط دارند واغلب زنانی که هیرسوتیسم شدید دارند دارای سطح بالای هورمون آندروژن هستند. سطح هورمون آندروژن در این شرایط بالا می رود .
سندرم تخمدان پلی کیستیک: این سندرم به علت عدم تعادل در هورمونهای جنسی به وجود میآید و باعث قاعدگیهای نامنظم، چاقی، نازائی، و کیستهای متعدد در تخمدانها میشود. این سندرم شایعترین علت شناخته شده هیرسوتیسم است.
سندرم کوشینگ: این سندرم زمانی بروز میکند که بدن در مواجهه با میزان زیادی از هورمون کورتیزول (هورمون مسئول تنظیم پاسخهای بدن به استرسها (قرار میگیرد. افزایش سطح هورمون کورتیزول باعث بهم خوردن تعادل هورمونهای جنسی در بدن و در نتیجه بروز هیرسوتیسم میشود.
تومورها: به ندرت وجود تومورهای ترشح کننده آندروژن در تخمدانها یا غدد آدرنال ممکن است باعث بروز هیرسوتیسم شود.
داروها: برخی از داورها میتوانند باعث بروز هیرسوتیسم شوند. به عنوان مثال دانازول که در درمان زنان مبتلا آندومتریوز استفاده می شود می تواند باعث بروز این حالت شود.
|
نکته 1 : رشد موهای زائد در زنان با سطح طبیعی آندروژن ،قاعدگی منظم و بدون هیچ علت زمینهای، هیرسوتیسم ایدیوپاتیک بدون علت شناخته نشده نامیده میشود. به عبارت دیگر در این مورد هیچ علت قابل شناسائی برای به وجود آوردن هیرسوتیسم وجود ندارد. این حالت بویژه در زنان نژادهای خاصی مانند ساکنین کشورهای مدیترانه، آسیای شرقی وجنوبی بیشتر دیده میشود.
نکته 2 : وجود سابقه خانوادگی هیرسوتیسم شانس ابتلای فرد را بالا می برد.
|
تشخیص
1- رسیدن به تشخیص با شرح سابقه پزشکی شروع می شود. پزشک از شما پیرامون سیکلهای قاعدگی، زمان شروع علائم ،مصرف داروها ووجود سابقه خانوادگی سوال خواهد کرد.
2- معاینه بالینی :پزشک مناطق مختلف بدن را از لحاظ وجود موهای زائد معاینه خواهد کرد (بنابراین بهتر است در روزهای قبل از ویزیت، از برداشتن موهای زائد خودداری کنید.) همچنین پزشک به دنبال علائم دیگر افزایش آندروژن و همچنین شرایطی که باعث این اختلال هورمونی شده اند خواهد بود.
3- آزمایش خون: آزمایشاتی جهت اندازه گیری بعضی از هورمونهای بدن مانند تستوسترون، پرولاکتین و ... در خواست می شود.
سونوگرافی و سیتی اسکن زمانی که سطح هورمون آندروژن در بدن بالا باشد تصویر برداریهای زیر انجام میشود:
1-سونوگرافی: برای بررسی تخمدانها و غدد آدرنال از لحاظ وجود کیست و یا تومور انجام میشود.
2-سی تی اسکن :(Scan-CT (برای بررسی غدد آدرنال انجام می شود.
درمان روشهای برداشتن موهای زائد :
1- الکترولیز : در این روش یک شوک الکتریکی خفیف به ریشه مو وارد میشود تا به آن آسیب بزند و یا آن را از بین ببرد. این روش اثری دائمی دارد اما کمی دردناک است و ممکن است پوست آن محل تیرهتر و یا روشنتر از پوست سایر نقاط صورت شود به ندرت ممکن است محل درمان زخم شود.
2- درمان با لیزر : در این روش اشعه لیرزبه ناحیه درگیر تابانده میشود تا با آسیب به ریشه مو از رشد آن جلوگیری کند. در طول درمان ممکن است در ناحیه درگیر درد و ناراحتی احساس کنید. همچنین ناحیه درمان شده تا مدتی قرمز و ملتهب است. بعد از درمان درگروهی از بیماران برای مدت طولانی موهای زائد رشد نمیکند اما گروهی هم احتیاج به تکرار درمان پیدا میکنند.
درمان های داروئی:
1- قرصهای خوراکی جلوگیری از بارداری : این داروها از طریق ممانعت از تولید آندروژن توسط تخمدانها موجب درمان هیرسوتیسم میشوند. این داروها، شایعترین روش درمانی هیرسوتیسم در زنانی است که تمایل به بارداری ندارند. عوارض جانبی معمول آن عبارتند از سرگیجه، تهوع، سردرد و ناراحتی معده.
2- داروهای ضد آندروژن : این گروه از داروها مانع اتصال هورمون آندروژن به گیرندههای آن در نقاط مختلف بدن میشود. شایعترین گونه این داروها اسپرینولاکتون (آلداکتون (است. عوارض جانبی آن عبارتند از: خواب آلودگی، تهوع قاعدگی نامنظم و اسهال .
پس از شروع درمانهای دارویی هیر سوتیسم معمولا یک ماه طول میکشد تا متوجه تغییرات واضح در رشد موهای زائد شوید. توصیه میشود داروهای خود را قبل از اضافه کردن میزان، تغییرآن و یا اضافه کردن داروهای دیگر به مدت 6 ماه مصرف کنید.
| نکته مهم: با توجه به تاثیرات خطرناک بعضی داروهای درمان هیرسوتیسم بر روی جنین، در صورتیکه برای هیرسوتیسم تحت درمان هستید و قصد بارداری دارید حتما با پزشک خود مشورت کنید. |
درمانهای موضعی
1-استفاده از موچین :روشی مناسب برای برداشتن چند تار موی زائد و ناخواسته است. اما برای مناطق وسیع مناسب نیست.
2 -تراشیدن موها روشی سریع است اما نیاز به انجام مکرر و روزانه دارد.
3 -موم میتواند برای برداشتن موهای زائد در مناطق گسترده استفاده شود.
4 -موبرهای شیمیایی، به صورت کرم، ژل و یا لوسیون در دسترس هستند. در هنگام استفاده از موبرها مراقب علائم حساسیتی باشید.
5 -برخی ازخانمها ممکن است به جای برداشتن موهای زائد آنها را سفید و دکلره کنند این عمل میتواند در برخی افراد باعث التهاب پوست شود.