بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO)، اضافه وزن و چاقی بعنوان تجمع غیرطبیعی یا بیش از اندازه چربی در بدن که سلامتی فرد را مختل می کند شناخته می شود.
• نمایه توده بدنی(BMI):
شاخص ساده ای برای ارزیابی نسبت وزن به قد است که بطور شایع برای طبقه بندی چاقی و اضافه وزن در افراد بزرگسال مورد استفاده قرار می گیرد.این شاخص از حاصل تقسیم وزن بر مجذور قد بدست می آید.
2(قد بر حسب متر) ÷وزن به کیلوگرم=BMI
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی برای طبقه بندی چاقی و اضافه وزن، افراد با شاخص توده بدنی کمتر از 18.5 کم وزن، بین 25- 18.5 دارای وزن نرمال، بین 30-25 مبتلا به اضافه وزن و بیشتر از 30 مبتلا به چاقی می باشند.
• طبقه بندی اضافه وزن و چاقی (NIH):
BMI |
طبقه بندی |
18/5> |
کم وزن |
18/5-24/9 |
نرمال |
25-29/9 |
اضافه وزن |
30-34/9 |
چاقی درجه 1 |
35-39/9 |
چاقی درجه 2 |
40 |
چاقی درجه 3 |
البته لازم به ذکر می باشد که این اندکس برای تمام افراد کاربرد ندارد. بعبارت دیگر، نمیتوان از BMI برای زنان باردار و شیرده، افراد بسیار قد بلند یا قد کوتاه و ورزشکاران حرفه ای یا بدنسازان با توده ماهیچه ای بالا استفاده نمود.
• دور کمر(Waist circumference):
دور کمر،فاصله بین پایین ترین دنده و خار ایلیاک در فردی است که با لباس سبک ایستاده و نفس خود را کاملاَ تخلیه کرده باشد. اندازه دور کمر بیش از 102 سانتی متر در آقایان، و بیش از 88 سانتی متر در خانم ها برای تعریف چاقی شکمی به کار برده می شوند.اندازه دور کمر امروزه توسط WHO به عنوان شاخص مرتبط با سلامتی و مرگ و میر پذیرفته شده است. دور کمر مستقل از BMI ، اطلاعات بیشتری از خطر مرگ و میر و سلامتی فراهم می کند،اما NIH از ترکیب هر دو شاخص استفاده می کند.
معادله Deurenberg که درصد چربی بدن را با استفاده از BMI، سن و جنس تخمین می زند،به صورت زیر می باشد:
درصد چربی بدن= (اندکس توده بدنی × 1/2 ) + (سن × 0/23)– (10/8 × ضریب جنسی) - 5/4
{ضریب جنسی: 0 برای خانمها و 1 برای آقایان}
درصد چربی 25-20 و یا بیشتر برای آقایان و درصد چربی 32-25 و یا بیشتر در خانمها، معمولا زیاد است و با خطر های چاقی در ارتباط می باشد.
این فرمول نشان می دهد که درصد چربی طبیعی در بدن زنان حدود 10% بیش از درصد چربی در بدن مردان با اندکس توده بدنی یکسان می باشد و همچنین بیانگر این نکته است که درصد چربی در بدن با افزایش سن، حتی با ثابت ماندن وزن، افزایش می یابد.
به علت عملی نبودن تعیین دقیق درصد چربی بدن، در کلینیک از مقیاس های تن سنجی به خصوص BMI و دور کمر استفاده می شود که مرزهای تشخیصی آنها با در نظر گرفتن افراد بیمار، ناتوان و میزان مرگ و میر معتبر گشته است.
منبع : وب سایت مرکز تحقیقات چاقی و عادات غذایی