پوکی استخوان از شایعترین بیماریهای استخوانی و یکی از مهمترین عوامل تهدید کننده سلامت در سراسر جهان است ، گرچه یک بیماری خاموش محسوب میگردد ولی شکستگی های ناشی از آن با افزایش مرگ و میر و کاهش سطح مطلوب کیفیت زندگی، ایجاد محدودیت های عملکردی و افزایش ناتوانی ، درد و در نهایت عدم استقلال بیماران همراه است . این بیمار بار اقتصادی فراوانی را بر جوامع تحمیل میکند . استئوپروز یا پوکی استخوان به معنای کاهش تراکم و استحکام توده استخوانی است که با شکننده نمودن استخوانها بیماران را در معرض احتمال بالای شکستگی استخوانی که تظاهر اصلی این بیماری است قرار میدهد .
علل ایجاد استئوپروز را میتوان در قالب سه عنوان اصلی دسته بندی نمود که عبارتند از :
1-افزایش سن
2- یائسگی
3- سایر عوامل خطرزا
در افراد با توده استخوانی کم در ناحیه هیپ و یا ستون فقرات ( دو ناحیه ای که معمولا توسط DXA ارزیابی می شوند) میزان بروز هر گونه شکستگی استئوپرونیک 2 تا 3 برابر افزایش می یابد در افرادیکه BMD آنها در محدوده استئوپروز قرار دارد ، افزایش حدود 5 برابر در میزان بروز شکستگی های استئوپروتیک دیده می شود . جراحان ارتوپدی معمولا اولین پزشکانی هستند که بیماران مبتلا به شکستگی را بررسی می کنند . بیش از 50% زنان و 30% مردان در طول مدت زندگی خود یک شکستگی استئوپروتیک را تجربه می کنند . شایعترین محل های ایجاد شکستگی استئوپروتیک : مهره ها ، مچ دست (شکستگی کالیس) هیپ وقسمت فوقانی هومروس است .
با شکستگیهای استئوپروتیک میزان مورتالیتی و موربیدیتی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد ، بیش از نیمی از بیمارانی که شکستگی هیپ را تجربه میکنند در آینده به درجاتی از ناتوانی دچار خواهند شد و 25 % آنها تا آخر عمر به مراقبتهای خاص و پرستاری در منزل نیاز خواهند داشت. همانطور که ذکر شد ، بروز یک شکستگی استئوپروتیک بیانگربروز شکستگی های استخوانهای مکانهای دیگر با احتمال 5 برابر در آینده خواهد بود تا جایی که معمولا به دنبال یک شکستگی جسم مهره در عرض یک سال شکستگی همراه نیزرخ میدهد . طبق توصیه سازمان جهانی ارتوپدی و استئوپروز The world orthopedic osteoporosis organization تمام بیماران بالای 50 سال که مبتلا به شکستگی استئوپروتیک شده اند باید از نظر BMD بررسی شوند ولی اگر فرد سابقه بروز یک شکستگی هیپ در سن بالای 80 سالگی داشته باشد حتی به بررسی BMD برای وضعیت استئوپروز بیمار نیازی نخواهد بود . ضمنا بیمارانی که از طول قد آنها بیش از 4 سانتی متر کم شده باشد نیز استئوپروز در آنها مسجل است و باید برای کاهش ریسک شکستگی در آینده درمان دارویی استاندارد با هدف کنترل استئوپروز آغاز گردد. عوامل خطر شکستگی های استئوپروتیک:
عوامل غیرقابل تغییر :
سابقه شکستگی در بزرگسالی ، سابقه شکستگی در وابستگان درجه یک ، نژاد قفقازی و آسیایی ، سنین بالا ، جنس مونث ، دمانس (اختلال حواس) و سستی و ضعف عمومی
عوامل قابل تغییر :
BMD پایین ، سیگار ، وزن پایین ، نقصان درسطح استروژن خون که شامل یائسگی زودرس (زودتر از سن 45 سال) میباشد ، مصرف گلوکوکورتیکوائید خوراکی ، الکلیسم ، سطح پایین کلسیم دریافتی در طول زندگی و زمین خوردنهای مکرر ، فقدان یا کمبود فعالیت فیزیکی و کاهش تیزبینی بنابراین کلیه بیمارانی که استئوپروز دارند برای کاهش ریسک شکستگی جدید باید تحت درمان قرار گیرند مگر در مواردیکه کنتراندیکاسیون وجود داشته باشد . درمانهای اساسی در زنان مبتلا به استئوپروز که ریسک شکستگی آنها را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد عبارتند از : درمان دارویی شکستگی مهره شکستگی مفصل ران شکستگی غیر مهره ها بی فسفوناتها اچ.آر.تی رالوکسی فن کلسی تونین کلسیم ویتامین دی بنابراین توصیه می شود که متخصصین ارتوپدی اصول درمان استئوپروز را به صورت پایه ای برای بررسی بیماران و کاهش میزان ابتلا آنان به عوارض استئوپروز در نظر گیرند .
منبع : وب سایت مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم